2.207 [O Bullerbyn]

I znowu męczymy wieczorami „Dzieci z Bullerbyn”.

Po roz-dzia-li-ku.

Przy pierwszej rundzie, z Nowym Człowiekiem, też miałam z „Dziećmi” na bakier. Wtedy, po latach, naprawdę mnie zdziwiło, że jest to przetłumaczone – mójBoże - na bardzo zły język („Lecz gdy wrócili z powrotem, chcieli pożyczyć sanek jeszcze raz, bo tak przyjemnie było im zjeżdżać”).

Teraz męczymy „Dzieci” z Erną.

Ona męczy – bo wolałaby czytać Lassego i Maję, było nie było - Skandynawów, ma hopla na punkcie Lassego i Mai, duka ich sobie z przejęciem na przerwach, w świetlicy i w czasie posiłków.

Ja męczę, bo z trudem daję radę co wieczór ulegać magii sielankowego dzieciństwa, skoro tłumaczenie (Ireny Wyszomirskiej, niech mi bogi wybaczą) trzeszczy od archaizmów. Realia świata przedstawionego także zresztą trzeszczą. Nie jest to co prawda osławiony, zeszłoroczny „Plastuś” (że też nikt nie wpadł jeszcze na pomysł poradnika dla rodziców „Jak czytelnie wyjaśnić sześciolatkowi z lat dwutysięcznych realia lat czterdziestych ubiegłego wieku. Obsadka, stalówka oraz dlaczego ołówek ostrzymy scyzorykiem.”), więc – co prawda nie jest to Plastuś, ale i Bullerbyn daje radę. Zaskakujący świat dzieci bez rodziców!

Szóstka małolatów poniżej dziesiątego roku życia wraca ze szkoły do domu przez las.

Bez opieki.

Jest grudzień, zawieja śnieżna, ciemno. Dzieci wracają, bo nauczycielka ich zwolniła z lekcji, żeby zwiększyć szanse na przeżycie („Pani powiedziała, że najlepiej będzie, jeśli pójdziemy do domu zaraz”).

Nieletni brną zatem w śniegu, żeby się nie pogubić trzymają się wszystkie za ręce, a wicher „przenika ich na wskroś”. Narratorka niemal traci przytomność z wyczerpania, pozostałe toną po kolana w śniegu, Anna usypia idąc, wreszcie Olle wpada na pomysł, żeby się schronić u nieuprzejmego szewca. Wchodzą, siadają, czekają (a szewc w spokoju spożywa, popija i się z dziećmi nie dzieli), czekają (a zawieja ustaje), czekają …

„Aż tu nagle, wyobraźcie sobie, gdzieś daleko zadźwięczały dzwonki u sanek. (…) To tatuś jechał pługiem śnieżnym”.

Ale – i tu pac po łapach, niesforne bachory! – tatuś jechał nie po to wcale, żeby spod śniegu odkopać truchełka swoich dzieci. Ani też – o, marzyciele! – nie po to, żeby ulżyć przemarzniętym nóżkom jeszcze żywych.

„Tatuś okropnie się ucieszył, gdy nas zobaczył. Powiedział, że teraz jedzie pługiem aż do Wielkiej Wsi i że zabierze nas w drodze powrotnej”.

Rozumiem – i Erna też to tak odbiera - że dla tatusia Lisy (tudzież dla pozostałych dwóch tatusiów z Bullerbyn) pomysł, żeby po prostu podjechać do szkoły po dzieci wobec grudnia, zmroku i śnieżycy był jakiś dziwny. Podejrzany wydatek energetyczny konia, wozu i ojca – zatroszczyć się o dzieci.

To doprawdy zabawne, wpaść przy wieczornej, ciężkiej lekturze na takie odkrycie, ale jeżeli spojrzeć na „Dzieci z Bullerbyn” jak na historię o relacji rodzice-dzieci, to się okazuje, że tej relacji właściwie nie ma.

Tatuś robi dla Lisy ładne mebelki na urodziny. Mamusia dzierga dla córeczki dywaniki ze ścinków. Posiłki szykuje służąca Agda. Dzieci z Bullerbyn żyją we własnym, kontrowersyjnie sielankowym świecie (vide: samotne, codzienne wycieczki do i ze szkoły przez ciemny las), a jedyne pozytywne relacje emocjonalne z dorosłymi, jakie mają to przyjaźń ze starą Kristin i z dziadziusiem Anny i Britty. Z seniorami dzieci rozmawiają, z rodzicami – nigdy.

I są takie szczęśliwe.

Nie dyskutuję z taką optyką, chociaż to jednak dość ekstrawaganckie z punktu widzenia moich nawyków wychowawczych. I - o dziwo - mam tu na myśli w większym stopniu relację, niż trudności w odpępnieniu.

Otóż bez wątpienia mam dzieci – hurra! - w bliskiej relacji, czasami bliskiej do uduszenia, ale sama tego chciałam.

I dlatego nieletnie darmozjady łażą za mną, żebym ich przepytała z dopełniacza i z celownika (zamiast to sobie strawić w samotności we własnym pokoiku).

Stąd też znam z bliska treści programowe z historii w klasie IV, wydawnictwo Nowa Era, a nie z tego powodu, że sama komuś grzebię po tornistrze, bo nie mam nic lepszego do zrobienia. (Treści z matematyki nie znam, bo delikwent przepytuje ojca – nie mnie - o liczbę Eulera. Niespodziewanie mamy pod dachem dwóch matematycznych zboczeńców, zaskakująca potęga genów).

A w tym wszystkim, o czym teraz mówię chcę powiedzieć tyle, że moje zainteresowanie sposobem nauczania i zakresem treści w szkole podstawowej nie wynika (a) z nudy, (b) z nadopiekuńczości, (c) z monotonii własnego życia. Jeżeli się przyglądam, to dlatego, że nagabują mnie sami zainteresowani. Bo nie jesteśmy w Bullerbyn i nielaty mówią do mnie i oczekują odpowiedzi. Więcej, oczekują wsparcia (mając z tyłu głowy nauczycielskie wytyczne, że powinni być samodzielni).

 rys. Hanna Czajkowska

Dlatego głośno czytam Ernie „Dzieci z Bullerbyn”. A ona sobie czyta „Tajemnicę kina”.

Robię to oczywiście z lekkim wyrzutem sumienia (… bo Erna sama powinna), ale nie mam sumienia jej skazywać na tête-à-tête z tak ciężkim, jak na możliwości siedmiolatki, tekstem.

W ogóle, z chęcią porozmawiałabym o lekturach szkolnych.

O nieszczęsnym „Plastusiu” z prekambru. O „Cudaczku-Wyśmiewaczku”, który ma tak kontrowersyjny przekaz psychologiczny, że osobiście wolałabym nie wnikać w analizę tekstu i się skupić na ewidentnym braku polotu językowego (przy Cudaczku-Wyśmiewaczku doświadczeni Plastusiem rodzice z łatwością wytłumaczą pierwszoklasiście, dlaczego dziecko się myje w miednicy).

Służę własną listą współczesnych tekstów dla sześcio-siedmioletnich małolatów, dlaczego nikt mnie nie słucha, helou.

Że wszystkie „Basie”. Tam nie trzeba nikomu tłumaczyć świata przedstawionego.

Wspomniane „Tajemnice”. Najbardziej zatwardziały wróg czytania ulegnie dużym, przyjaznym  literom. I potędze zagadki do analizy.

„Pan Kuleczka” (był w lekturach Erny, nie wiem jak gdzie indziej).

Piaskowy Wilk.

Ale nie „Karolcia”, do licha (w „Karolci” rodzice zresztą też są symboliczni i raczej w tle życia bohaterów, niezły kontrast z „Basią”, obyczajowość na przestrzeni ostatnich 50 lat się jednak drastycznie zmieniła).

… tymczasem w Bullerbyn zapada Noc Świętojańska.

Oddajmy głos Lisie.

„Bawiliśmy się (…) w «Ostatnia para naprzód» i takie różne gry. To strasznie przyjemne, gdy mamusia i tatuś bawią się razem z nami. Być może nie byłoby to takie przyjemne, gdybyśmy się musieli z nimi bawić co dzień. Uważam jednak, że w wieczór świętojański mogą się bawić razem z nami”.

Cóż, zdrowe podejście.

Do widzenia.